Już w starożytności znane były właściwości uzdrawiające owoców i liści rokitnika pospolitego (Hippophae rhamnoides). Roślinę tę stosowano do zwalczania wielu schorzeń, nie tylko zresztą w medycynie, ale także w weterynarii, czego dowodzi choćby łacińska nazwa gatunku, nawiązująca do błyszczącej, zdrowej sierści końskiej. Olej rokitnikowy jest pozyskiwany – obecnie za pomocą różnych technologii, w tym m. in. wykorzystujących ultradźwięki i zjawisko próżni – z owoców (jagód) lub samych pestek rokitnika (oba rodzaje różnią się znacznie wyglądem i właściwościami). w Europie (w Polsce w środowisku naturalnym głównie na nadmorskich wydmach), ale najcenniejsze jego odmiany rosną za Uralem.

    Olej rokitnikowy (Oleum hippophae) jest niezwykle bogatym źródłem witamin C, zawiera również witaminy E, K, P i z grupy B oraz prowitaminy A i D (zawartość karotenoidów, prekursorów witaminy A, jest istotnym czynnikiem świadczącym o jakości tego oleju), a także antocyjany, flawonoidy, garbniki, fosfolipidy, sterole, sole mineralne i liczne makro- i mikroelementy, wśród nich mangan i bor. Posiada on bardzo wysokie stężenie kwasu palmitynooleinowego (omega-7), wielokrotnie przewyższające zawartość tego kwasu w olejach pochodzących z innych roślin. Kwas palmitynooleinowy jest identyczny z występującym naturalnie w skórze ludzkiej składnikiem lipidów. Ma on wpływ na proces ziarninowania (gojenia ran) i regeneracji naskórka. „Witaminy młodości” obecne w tym oleju – na przykład witamina A w postaci wysokiego udziału karotenoidów albo witamina C, której jest kilkunastokrotnie więcej niż w owocach pomarańczy – sprawiają, że ma on właściwości regeneracyjne, przeciwzmarszczkowe i antyoksydacyjne. Jest też dzięki temu naturalnym filtrem słonecznym, znacznie lepszym niż olej sezamowy. Inne składniki oleju rokitnikowego wpływają na uszczelnienie naczynek krwionośnych.

   Z oleju rokitnikowego medycyna ludowa korzystała od dawna. Wojownicy mongolscy Czyngis-chana wyposażeni byli w manierki z tym olejem, traktowanym jako „napój życia”. Współcześnie na Syberii jest to artykuł obecny w wielu domowych aptekach. – Odkąd sięgam pamięcią, w moim rodzinnym domu zawsze był pod ręka olej z rokitnika – wspominał Michaił Łapszyn, były prezydent Republiki Ałtaju. – Jesienią, po pierwszym przymrozku, cała wieś zbierała dorodne jagody tej niesłychanie pożytecznej rośliny. Dzieci buszowały wówczas w dżungli wysokich krzewów, których gałęzie uginały się pod ciężarem tysięcy pomarańczowych owoców. Olej z rokitnika używano na wszelkie dolegliwości: kiedyś uratował on życie mojemu rówieśnikowi, poparzonemu od stóp do głowy wrzątkiem. Wezwany lekarz tylko pokiwał głową i odjechał, ale babka chłopaka uparła się i kurowała wnuka rokitnikiem aż do skutku – dzisiaj nawet śladu po bliznach nie ma.

   Skuteczność preparatów zawierających olej rokitnikowy została dawno dowiedziona i potwierdzona wieloma badaniami, wykorzystującymi współczesne metody wziernikowania błony śluzowej narządów wewnętrznych, na przykład gastroskopię. Istnieje dość obfita literatura na ten temat, głównie anglo- i rosyjskojęzyczna. W Rosji niektóre preparaty rokitnikowe mają status lekarstw. Fachowe polskie pozycje na ten temat są nieliczne i rozproszone, niemniej już ich tytuły mówią wiele – w 2008 roku na łamach czasopisma „Przemysł Spożywczy” pracownicy naukowi SGGW w Warszawie opublikowali artykuł pod wymownym tytułem Rokitnik – roślina niczym apteka. Szczególną uwagę warto zwrócić na opublikowany już w 2001 roku w numerze 2/3 kwartalnika „Postępy Fitoterapii” krótki lecz zawierający szereg bardzo interesujących wiadomości artykuł zatytułowany Lecznicze zastosowanie oleju rokitnikowego. Jego autorami są lek. med. Marek Cybula i dr n. med. Maciej Wszelaki, warszawscy lekarze z długoletnim doświadczeniem. Z powodzeniem stosowali oni preparaty rokitnikowe w Klinice Medycyny Holistycznej. Wymieniony artykuł lapidarnie reasumuje rewelacyjne wyniki tych terapii.

Autorzy podają przypadki chorobowych, w których z powodzeniem stosowano olej rokitnikowy. W celu ich usystematyzowania dzielą zebrany materiał według poszczególnych układów organizmu ludzkiego. I tak w przypadku schorzeń powiązanych z układem pokarmowym, takich jak afty, zapalenia dziąseł o różnej etiologii, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zalecają przyjmowanie trzy razy dziennie po pół łyżeczki oleju rokitnikowego na trzydzieści minut przed zjedzeniem posiłku. Stany zapalne jamy ustnej wymagają dodatkowego płukania jamy ustnej kilka razy dziennie rozcieńczonym olejem. Stosowanie oleju rokitnikowego przynosi widoczną ulgę oraz zmniejszenie cierpień w chorobach wrzodowych i stanach zapalnych przewodu pokarmowego. Przeprowadzane przez autorów badania gastroskopowe potwierdzały po przebyciu takiej kuracji gojenie się nadżerek czy też wrzodów. Czopki lub tampony nasączone olejem rokitnikowym okazywały się także skuteczne w przypadku hemoroidów. W szczegółach została opracowana terapia rokitnikowa układu moczo-płciowego (stany zapalne pochwy). Stosowanie przez 12 dni wieczorem jednego czopka dopochwowego i powtórzenie tej samej procedury po upływie 4-6 tygodni jest skuteczne w 80%. Potwierdzają to badania ginekologiczne (wziernikowanie oraz cytologia) porównujące stan pacjentki przed i po kursie leczenia. Z kolei dobroczynne działanie oleju rokitnikowego na układ krwionośny objawia się zapobieganiem rozwojowi zakrzepowego zapalenia żył (dzięki witaminom i mikroelementom) i miażdżycy oraz zawałom serca (działanie antyagreacyjne, czyli osłabiające zdolność płytek krwi do tworzenia skrzeplin). Wreszcie olej rokitnikowy skutkuje na stany zapalne spojówek, stany po oparzeniach termicznych i chemicznych spojówek, odmrożenia i poparzenia skóry, odleżyny, trudno gojące się, ropiejące rany, podrażnienia i uszkodzenia skóry po radioterapii.

Jedyne przeciwwskazania do stosowania preparatów z olejem to zapalenie wątroby i trzustki oraz ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. W podsumowaniu swoich doświadczeń nabytych podczas prowadzenia terapii bazujących na oleju rokitnikowym Autorzy stwierdzają: …jest (on) bardzo korzystnym środkiem, stosowanym w różnych formach (jako substancja płynna lub czopki), działającym leczniczo na śluzówki różnych organów i narządów. Dodatkowo wywiera wpływ kojący na doznania bólowe, związane ze stanem zapalnym śluzówek. Działanie terapeutyczne oleju rokitnikowego związane jest przede wszystkim z jego pozytywnym wpływem na wszelkiego rodzaju błony śluzowe: przewodu pokarmowego, układu moczowo-płciowego, skórę czy też śluzówkę oka. Bardzo ważne znaczenie ma fakt, że olej z rokitnika to środek całkowicie naturalny i nawet długotrwałe jego stosowanie nie powoduje zaburzeń równowagi biologicznej organizmu

   Chociaż w ciągu piętnastu lat, jakie upłynęły od ukazania się na polskim rynku pojawiło się stosunkowo sporo produktów zawierających olej rokitnikowy, to jednak powszechna wiedza o jego zaletach nadal pozostaje dość skromna. Dotyczy to zresztą również rokitnika w ogóle, który chociażby w innych krajach położonych nad Bałtykiem jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym, zwłaszcza cukierniczym. Mieszkańcy takich państwa jak Finlandia, Łotwa czy Niemcy produkują dżemy, galaretki, słodycze i różnego rodzaju nalewki z owoców tej zdrowej rośliny. Do wyrobów cukierniczych dodawany jest proszek z suszonych jagód, dostępne są również na rynku same jagody oraz pestki. Popularne jest nie tylko wino rokitnikowe, ale także inne alkohole z dodatkiem rokitnika, np. jasnopomarańczowa whisky. Duże plantacje krzewów rokitnikowych znajdują się w okolicach Berlina, tam także pracują zakłady przerabiające płody tej rośliny. Choć jakość europejskiego rokitnika ustępuje syberyjskiemu, pod Poczdamem corocznie fetowane jest święto zbiorów tej „cytryny północy”.

   Niestety, jakość niektórych olejów rokitnikowych pozostawia niemało do życzenia, bowiem niektórzy jego producenci i dystrybutorzy przedkładają zysk handlowy ponad dbałość o zachowanie cennych właściwości zdrowotnych oferowanego wyrobu. Dlatego wybierając ten świetny produkt, należy pamiętać, że powinien pochodzić ze sprawdzonej firmy.

                                                                                                                                                                                            Alfred Tempel